Veel mensen hebben last van stress. Gelukkig is stressbestendigheid een van de eigenschappen die personen binnen de geüniformeerde diensten vaak goed ontwikkeld hebben. Dit is ook nodig, want het werk vraagt ons geregeld om rustig te blijven en een stap voorwaarts te doen wanneer anderen een stap terug zetten. Of je nu diender, brandweerman, militair of medewerker in de zorg bent, je hebt te maken met ‘’stressvolle’’ situaties die anderen vaak vermijden. Maar wat is nu precies stress en hoe werkt het? En is ’rustig’ handelen en geen stress ervaren hetzelfde? Waarom lijkt de ene persoon ergens geen moeite of last van te hebben en de ander wel? Mocht je wat meer te weten willen komen over de (nadelige) effecten van stress dan heb je geluk. In deze blog lees je namelijk wat stress eigenlijk is, wat de functie ervan is en het effect van stresshormonen en drie tips voor ontspanning.
Hier de onderwerpen van deze blog op een rijtje:
- Wat is stress?
- Functionaliteit van stress
- Stresshormonen
- Inspanning versus ontspanning
- Drie tips voor ontspanning
Wat is stress?
Wanneer spreken we over stress? Wanneer spreek jij over stress? Wanneer heb je stress? Veel mensen hebben een verschillend beeld van stress. Voor de een is stress als je een complete black out hebt en niets meer kunt (dat heet ook wel freeze, oftewel bevriezen), een ander heeft het over stress als er spanning wordt ervaren in het lichaam. Daarbij komt ook vaak dat we het ook niet zo dapper/stoer vinden om stress te hebben. Als militair en outdoor fanaat deed ik allerlei activiteiten waarbij spanning een onderdeel was van wat ik deed: (Rots)klimmen, wildwaterkajakken, speleologie enz. In die tijd dacht ik dat ik nooit last had van stress en (behoorlijk naïef) dat stress bij mij niet werkte. Ik dacht dat ik stress de baas kon zijn. Tot ik wat vaker achter een computer moest zitten en mijn mailbox zich vulde. Ik kwam er op den duur achter dat ik daar wat onrustig van werd.
Toen ik mij ging verdiepen in de werking van stress, kwam ik erachter dat stress vaak word uitgelegd als spanning. Je kunt stress dus ook zien als een mate van spanning of onrust die je kunt ervaren in je lichaam. Ik spreek bewust over ‘’kunt ervaren’’, omdat veel van ons zich niet bewust zijn van wat er in het lichaam en ons hoofd gebeurt, totdat hetgeen er allemaal in ons lichaam en hoofd gebeurt, de overhand neemt.
Bron:www.serenityfit.nl
Functionaliteit van stress
Wat is de functie van stress? Ons lichamelijke stresssysteem is een heel oud systeem. Wanneer we gevaar ervaren (bewust of onbewust) dan reageert ons lichaam sneller dan dat we er rationeel over na kunnen denken. Het heeft als doel ons te beschermen. Van oudsher is ons stresssysteem gericht geweest op overleven. Wanneer er gevaar dreigde van een leeuw die ons aan kon vallen, ging ons lichaam in de actiestand en op die manier waren we sneller en sterker dan normaal. Ondertussen komen we de leeuw hier niet meer letterlijk in het wild tegen maar zijn er wel dreiging die wij als persoon ervaren. Kortom, de metaforische leeuw komen we zeker in het werk binnen de geüniformeerde beroepen nog wel tegen. Die ‘leeuw’ is er nog, bijvoorbeeld als brand of explosiegevaar, als een agressieve verdachte, als de vijand, als belager terwijl je hulp aan het verlenen bent enz. Dat ons lichaam op zo’n moment het stresssysteem activeert is heel nuttig. Hierdoor zijn we veel alerter, zijn we veel sterker, kunnen we veel sneller reageren enz. Dit zijn super functionele aanpassingen die ons lichaam activeert in stressvolle situaties.
Stresshormonen
Wanneer we heftige gebeurtenissen meemaken, staat ons stresssysteem ’aan’. Dan is het ook van groot belang dat we ons stresssysteem ook weer ’uit’ zetten. Als we moeten handelen, dan gebruiken we de hormonen die in ons lijf worden aangemaakt tijdens stress. Hormonen die worden geactiveerd in ons lichaam tijdens stress zijn o.a. adrenaline en cortisol. Wanneer we daadwerkelijk moeten handelen gebruiken we deze hormonen en de energie die vrijkomt door de stress. Wanneer we verwachten in een situatie te komen die we als heftig of stressvol ervaren, wordt het stresssysteem in het lichaam al geactiveerd. Op zo’n moment worden er dus al de hormonen adrenaline en cortisol aangemaakt. Als we uiteindelijk niet hoeven te handelen, dan staat ons lichamelijke stresssysteem onnodig aan. Als we dit niet ontladen dat voelen we ons onrustig en kan dit op termijn erg vermoeiend voelen.
Inspanning vs. Ontspanning
Ons lichaam kent periodes van (in)spanning en ontspanning. Tijdens inspanning is onze hartslag hoog, ademen we sneller en vaak oppervlakkiger. In het moment dat we moeten handelen is dat functioneel. Daarna niet meer en dan voel je eerder onrust en een onprettig gevoel als je niet meer actief hoeft te zijn. Na de inspanning komt het lichaam vanzelf weer tot rust. Tenminste, dat is de bedoeling, al lukt dat niet altijd en niet bij iedereen. Hier kunnen we ons lichaam bij helpen door bewust te gaan ontspannen. Wat zorgt ervoor dat jij je weer ontspant?
Drie tips voor ontspanning
- Wil je van je stress afkomen dan is de meest eenvoudige manier om rustiger te ademen. Probeer om in een acute stresssituatie een langzaam ademtempo aan te nemen. Verleng je uitademing en adem twee keer zo langzaam uit als dat je inademt. Adem bijvoorbeeld 2 seconden in en 4 seconden uit en daarna 3 seconden in en 6 seconden uit. Zorg er tevens voor dat je via je buik en niet via je borst inademt. Op die manier haal je namelijk dieper en beter adem.
- Wat ook vaak ontspannend werkt is het luisteren naar jouw favoriete playlist en kies dan voor degene met de ontspannende muziek.
- Ga bewegen. Maak een wandeling of ga een stukje hardlopen. Het liefst in de natuur. Doe dit ter ontspanning en laat het streven naar een nieuwe PR achterwege.
Hoe lastig het misschien ook lijkt, ga vooral oefenen met deze tips! Er valt nog veel meer uit te leggen over stress en de effecten ervan op het lichaam. Dat en meer lees je in een van de volgende blogs.
Loop je in je werk nog tegen andere dingen aan met betrekking tot mentale en emotionele veerkracht? Heb je nog vragen of wil je een reactie achterlaten n.a.v. deze of een van mijn eerdere blogs, dan nodig ik je van harte uit om te reageren.
Bedankt voor je aandacht en graag tot ziens!
